Wat is een populair-wetenschappelijk boek?
Allereerst even kort wat een populair-wetenschappelijk boek eigenlijk is. Heel kort gezegd: een wetenschappelijk boek dat begrijpelijk is voor een groot lezerspubliek. Geen ingewikkelde jargon, uitleg bij moeilijke termen en ook liever niet heel droog, zakelijk of neutraal – een schrijfwijze die vrij kenmerkend is voor wetenschappelijke literatuur.
Dit boek is wel net even een tikkie anders. Het gaat niet echt over wetenschappelijke bevindingen, maar over de geschiedenis van een hele bekende cellijn, HeLa. Hoe deze cellen de wereld en de wetenschap hebben veranderd, maar ook wat voor een leed daar achter is gegaan. Ook is het een hele mooie beschouwing over geschiedenis, onrecht, racisme en ethiek, en het kruispunt van deze verschillende aspecten.
Waar gaat het boek over?
Het boek gaat over Henrietta Lacks, een arme zwarte vrouw in Amerika, die in 1951 stierf aan baarmoederhalskanker. Als onderdeel van haar zorg werden wat cellen bij haar afgenomen en op kweek gezet. Er was alleen iets vreemds aan haar cellen: ze konden in een petrischaaltje overleven buiten het lichaam. Tot dusver was zoiets onmogelijk. Wetenschappers waren destijds in staat om cellen misschien een paar dagen in leven te houden buiten het lichaam, maar vrij snel legden die het loodje. Deze cellen, die we nu kennen als de HeLa cellijn, waren onsterfelijk! Dit creëerde natuurlijk mogelijkheden…
Al snel werden de HeLa cellen over de hele wereld verspreid en was het werkelijk waar booming business. Miljoenen werden en worden er mee verdiend. Niet door de familie overigens, die wisten jarenlang van niks. Pas na ongeveer 20 jaar kwam de familie erachter dat de cellen van hun dochter/moeder/zus/tante werden gebruikt voor honderden onderzoeken en dat er veel geld mee gemoeid was. Terwijl zij zelf nauwelijks hun eigen zorgkosten konden betalen.
De auteur van het boek werd getriggerd door een biologiedocent die iets noemde over HeLa en Henrietta Lacks, maar er eigenlijk niet zo veel over kon vertellen. Vanaf dat moment gaat Rebecca Skloot op pad om de waarheid boven tafel te krijgen. Hiervoor duikt ze de wetenschap in, heeft ze gesprekken met wetenschappers, duikt de geschiedenisboeken in, maar werkt ook samen met de familie van Henrietta Lacks. Het resultaat is een hele interessante balans tussen fantastische wetenschappelijke ontdekkingen, het persoonlijke verhaal van Henrietta Lacks en haar familie, maar ook de juridische en ethische gevolgen voor iedereen.
Wat vond ik ervan?
Het is een ontzettend boeiend verhaal waarin niet alleen het verhaal rondom Henrietta Lacks, haar ziekte en haar dood wordt verteld, maar ook de zoektocht van Henrietta’s familie naar wat er nu precies gebeurd is en hun persoonlijke levensverhaal. Het is een verhaal waarin recht wordt gedaan aan de vrouw wiens cellen de wetenschap enorm hebben veranderd. Daarnaast is het boek ook een hele goede beschouwing over de ethische en juridische aspecten van wie nu weefsel nu eigenlijk is. Wie is de eigenaar? Jijzelf? Het ziekenhuis? En wat nu als je hier nooit toestemming voor hebt gegeven?
Dit allemaal tegen de achtergrond van het racisme in Amerika in de jaren ’50 tot en met nu, maar ook tegen de achtergrond van een tijd waarin patiënten en proefpersonen nog niet altijd alle rechten en bescherming hadden die ze nu wel genieten. Wat nog eens veel erger was voor zwarte patiënten en proefpersonen.
Raad ik het anderen aan?
JA. Ik vind dit waargebeurde verhaal ontzettend aangrijpend en ik denk dat je daar niet per se een wetenschapper voor hoeft te zijn. Mocht je nieuwsgierig zijn geworden, ik heb hier een leesfragment van de introductie gevonden, dat misschien je nieuwsgierigheid nog verder kan aanwakkeren.
Mocht je het boek willen aanschaffen, doe dat dan bij je lokale boekhandel! Mocht je hem liever online willen bestellen, dan kan dat via deze link.
Dit is een affiliatie-link. Als je iets aanschaft via deze link kost het je niks extra, maar ontvang ik een klein percentage over het aanschafbedrag. Dus mocht je dit boek willen kopen én mij willen steunen, dan kan dat op deze manier. 🙂
Oh en trouwens, ik was een beetje aan het Googlen, en ik kom er net achter dat het boek is verfilmd!
